Наследството на Урсула фон дер Лајен како претседател на Европската комисија (ЕК) ќе се соочи со голем предизвик оваа недела, кога судот на ЕУ ќе донесе пресуда за тајните текстуални пораки што таа ги разменила со извршниот директор на фармацевтска компанија која потпиша договор за вакцини вреден повеќе милијарди евра со Брисел,aнализира „Политико“.

Одлуката на судот, која би можела да го дефинира нејзиниот углед, ќе се однесува на тоа дали Европската комисија ги прекршила правилата за транспарентност со тоа што одбила да ја објави содржината на нејзините текстуални пораки со извршниот директор на „Фајзер“, Алберт Бур.

По одлуката од среда, „Фајзергејт“ би можел да има далекусежни последици врз начинот на кој високите претставници на ЕУ работат зад затворени врати, но исто така би можел да фрли сенка врз вториот мандат на фон дер Лајен, кој започна на 1 декември. Додека се бори да ја одржи релевантноста во услови на растечка националистичка реторика во ЕУ, веќе се соочи со критики за својата тенденција да ја централизира моќта и да се повлече од своите еколошки обврски.

Суштинското прашање е дали текстуалните пораки треба да се класифицираат како документи и затоа да бидат предмет на објавување во име на транспарентност. Иако многумина веруваат дека тие треба да се третираат како и секоја друга форма на официјална комуникација поврзана со политичкото донесување одлуки, Комисијата тврди дека тоа не е случај.

Скандалот со Урсула фон дер Лајен

Случајот е правно комплициран за фон дер Лајен, бидејќи таа не само што лично го одобри најголемиот договор за вакцини во блокот – вреден милијарди евра – туку и претседава со институцијата задолжена за спроведување на европските закони, вклучително и принципите на транспарентност и одговорност. Доколку судот донесе пресуда против неа, тоа би можело да им послужи како политичко оружје на широк спектар на критичари.

Тоа би бил и голем скандал, бидејќи доаѓа само неколку месеци откако таа јавно вети дека ќе ги брани стандардите за транспарентност, ефикасност и праведност во нејзиниот втор мандат.

    • Оваа судска одлука би можела да означи пресвртница за транспарентноста во ЕУ. Кога станува збор за клучни одлуки, особено оние поврзани со јавното здравје, треба да се избегнува тајност – изјави Шари Хиндс, службеник за политички интегритет на ЕУ во невладината организација „Транспаренси интернешнл“.

Случајот го покренаа „Њујорк тајмс“ и неговиот поранешен шеф на бриселското биро, кои ја тужеа одлуката на Комисијата да не ги објави текстуалните пораки во 2022 година.

Пораките станаа јавни во колумна во „Њујорк тајмс“ од април 2021 година, кога Бурла ги опиша нивните размени како начин за градење „длабока доверба“ и олеснување на преговорите за значаен договор за вакцини. Овој договор, кој беше финализиран во мај 2021 година, значеше дека ЕУ ќе купи до 1,8 милијарди дози од вакцината на Фајзер против Ковид-19, што беше најголемиот договор потпишан од Брисел.

Договорот предвидуваше однапред купување на 900 милиони дози, со опција за нарачка на уште 900 милиони, за испорака во 2022 и 2023 година.

Повик за будење

Во 2022 година, Европскиот омбудсман утврди дека неуспехот на Комисијата да ги пронајде спорните текстуални пораки претставува лошо административно работење. Емилу О’Рајли, омбудсман од 2013 до 2025 година, го нарече ова „повик за будење“ за институциите на ЕУ.

Извор: Politico