Мнозинството научен и професорски кадар од Институтот за национална историја, како и поранешни директори и професори во пензија, денеска преку соопштение го изразија својот категоричен став за неприфаќање на предложениот модел на системско реформирање на основното образование, кој се однесува на укинување на предметот историја како посебен предмет и се сведува на еден од мноштвото модуларни содржини во новокренираниот предмет „општествени науки“.

Во реакцијата се вели:

Институтот за национална историја, како впрочем и другите сродни научни и високообразовни институции и МАНУ, воопшто не беше консултиран при подготовката на Конецепцијата. Како најстара научна институција во државата, Институтот е директно повикан да го изрази својот став во случаи кога непосредно се засегнува процесот на изучување на историјата на македонскиот народ и нација, во било кој сегмент на образовниот систем на национално ниво.

Предметот историја евоведен во македонскиот образовен систем со самото формирање на македонската држава, како израз на генерациските заложби на македонските интелектуалци за самостојно изучување на сопствената историја, кои се вградени во одлуките на АСНОМ.

Оттаму, предметот историја претставувал, претставува и ќе претставува фундамент на образовниот систем на македонската држава, преку кој се гради идентитетот на учениците, а преку тоа и свеста за припадноста кон нацијата, како и почитта кон другите народи и култури.

Предметот историја се изучува како посебен предмет во националните наставни програми на балканските земји, како и во најголем дел од европските земји-членки на ЕУ. Од Бугарија, преку Грција, Србија, Албанија, Косово, БиХ, Хрватска, Словенија, до Британија и Финска, како и многу други европски земји, значењето на изучувањето на предметот историја недвосмислено се посочува како суштинско за осознавање на идентитетот и градењето на нацијата.

Беше најавено дека со официјализирањето на Концепцијата, покрај интегрирањето на предметот историја во рамките на предметот „општествени науки“, автоматски да престанат да важат и учебниците по историја во основното образование. Тоа е недозволиво, особено имајќи го предвид фактот дека историјата на македонскиот народ и нација е директно оспорена од соседите, додека интеграцијата на македонската држава во ЕУ е условена со целосна ревизија на националната историја.

Подготовката на вакви суштински реформи во образовниот систем, кои директно задираат во кенцептуалното и систематското изучување на историјата на национално ниво е невозможна без претходни темелни компаративни анализи со националните наставни програми во балкански контекст. Истите, пак, јасно покажуваат дека балканските земји, вклучително и земјите-членки на ЕУ го изчуваат предметот историја како фундамент во осознавањето и градењето на идентитетот на нацијата. Македонската држава не смее да биде исклучок и да експериментира со сопствената национална историја. За суштинскио и концептуални реформи во образовниот систем се потребни темелни анализи и консулатции со научната и академската фела, како и постигнување институционален и национален консензус.

Меѓутоа, тоа не смее да биде на сметка на предметот историја, кој самиот по себе има интердисциплинарен карактер. Имајќи ги превид посочените факти и суштински забелешки, го повикуваме МОН да го повлече Концептот за основното образование, којшто се однесува на предметот „општествени науки“. Веруваме дека тоа е заеднички национален интерес на сите граѓани, се вели во реакцијата.