Изборите за Европскиот парламент ќе се одржат во 2024 година. Бројни европски парламентарци долги години се залагаат за измени на Изборниот закон со кој се избираат претставници. Ваквата иницијатива сè уште нема поддршка.

Демијан Бозелагер, германски претставник од групата на Зелените во Европскиот парламент, е еден од најголемите критичари на актуелниот Изборен закон и е поборник за промени. Тој неодамна за Еурактив изјави дека некои членки на Унијата немаат интерес да го променат споменатиот закон.

-Владите на членките на ЕУ немаат интерес да постигнат напредок во ажурирањето на изборниот закон на Унијата, бидејќи ’ажурирањето на демократијата’ е ниско рангирано меѓу нивните приоритети, рече германскиот претставник. Тој не е задоволен, како што додаде, од интересот на членките за подобрување на демократијата во ЕУ, која ја нарече „многу опасна“.

Истиот закон од 1979 година

Европскиот парламент претходно усвои иницијатива за голема реформа на изборниот закон на ЕУ, со која би се вовеле некои измени, од кои една би била постоењето на транснационална листа за целиот блок. Но, за иницијативата да стане правно обврзувачка, треба да ја потврдат сите 27 земји-членки.

 Пратениците кои се борат за измени на Изборниот закон на Унијата сметаат дека тој е застарен и дека е време да се прилагоди на сегашниот момент. Сегашниот закон е на сила од првите директни избори за Европскиот парламент во 1979 година, кога ЕУ имаше само девет членки, додека денеска има 27. Парламентот тогаш имаше 410, а денес 705.

-Тоа е фрустрирачко за многумина од нас. Од 1979 година, знаеме колку светот се променил. Живееме во друга ЕУ, изјави полската европратеничка Данута Марија Хубнер.

Малите земји во оправдан страв

Аналитичарот на Европската иницијатива за стабилност (ESI), Аднан Керимагиќ, во интервју за Ал Џезира Балканс, изјави дека дискусиите за измените на изборниот закон се исклучително тешки во сите земји, па затоа не треба да чуди што тоа е случај и на ниво на ЕУ. .

-Амандманите на изборниот закон, заедно со уставните, ретко се случуваат во секое општество, но кога ќе се случат, патот до договор е следен со тешки, понекогаш емотивни дебати, бидејќи промените често влегуваат во самата срж на политички систем и наидува на отпор од оние кои се задоволни со статус кво. Не е изненадување што истото го гледаме на ниво на ЕУ, вели Керимагиќ.

Тој посочува дека, кога зборуваме за транснационални листи за ЕП, помалите и посиромашните земји-членки со право стравуваат дека патот до членство во Европскиот парламент може да биде привилегиран од населението и економијата на побогата земја-членка.

-Кандидатите од тие земји ќе имаат повеќе гласачи, ќе бидат попрепознатливи за нив и евентуално ќе имаат поголема финансиска поддршка. Секако дека ефектот од ова може донекаде да се амортизира и има идеја за такво нешто. Но потоа го поставуваат и прашањето за самите транснационални списоци, посочува Ќеримагиќ.

Исто така, важно е да се напомене, додава тој, дека заедно со дискусиите за измените на правилата за избор на Европскиот парламент, Унијата мина низ многу значајна дебата за нејзината иднина, каде што во рамките на Конференцијата беа дадени конкретни предлози за измени. во начинот на одлучување во телата на ЕУ, а во кои се бараат и измени на основните договори на Унијата.

-Сега меѓу земјите членки се води дискусија за резултатите од тој процес. Сигурен сум дека многумина во земјите-членки, кои исто така одлучуваат за правилата на изборите за ЕП, сметаат дека за изборите за ЕП не треба да се преговара или да се менува пред сеопфатен договор за иднината на ЕУ. За жал, тој договор се уште не е на повидок, заклучува Керимагиќ.

Премногу големи разлики меѓу членките

Еден од најголемите предизвици, кога станува збор за транснационалните листи, е како да се задоволи и да се врати рамнотежата во бројот на гласови, со оглед на огромните разлики во големината меѓу поединечните членки. На пример, меѓу Германија и Малта.

Десет проценти од гласовите во Германија за одреден кандидат може да имаат иста тежина како и 100 проценти од гласовите од неколку помали земји на ЕУ. Затоа, според предлогот, земјите-членки треба да се групираат во три групи пропорционално на бројот на жители. Целта е да се застапува пропорционалноста, а кандидатите да бидат рамномерно распоредени во ЕУ Парламентот.

На овој начин, таканаречната дегресивна пропорционалност, која и денеска ја користи Европскиот парламент, според која Малта добива повеќе гласови во парламентот по глава на жител од Германија. Исто така, гласовите од Германија би биле предмет на изборен праг од 3,5 отсто, што значи дека за да се пребројат германските гласови, повеќе од 3,5 отсто од гласачите треба да гласаат за еден кандидат. Другите, помали членки не би биле ограничени со слични правила.

Некои претставници се против ова бидејќи сметаат дека на овој начин се „украдени“ гласовите на до 10 проценти од германските гласачи или пет милиони од нив и го нарекуваат „антидемократски“.

Има огромни разлики меѓу европските парламентарци по ова прашање. Се скратува времето до изборите. Само малкумина се оптимисти дека може да се постигне договор и дека изборите следната година би можеле да се одржат според новите правила.