Eдна година од војната што го промени светот

Една година подоцна од почетокот на инвазијата на Русија врз Украина – 10 застрашувачки бројки што помагаат да се покаже вистинската цена на војната.

1. Низ Европа има речиси 8 милиони бегалци од Украина

Според агенцијата за бегалци на ОН, во моментов има 7.996.573 бегалци од Украина низ Европа и речиси исто толку се внатрешно раселени во земјата – речиси една третина од луѓето што живеат во Украина се раселени – со 90 отсто од нив се жени и деца, бидејќи од мажите на возраст за регрутација се бара да останат во Украина за да се борат.

Полска и Германија примија најмногу бегалци – над еден милион во секоја земја. Чешката Република го забележа следниот најголем број (438.926), а потоа следат САД, Велика Британија, Франција, Турција, Италија и Шпанија, од кои секоја прими меѓу 100.000 и 300.000 бегалци.

Од 8 милиони бегалци од Украина, над 2 милиони се регистрирани како ја преминале границата во Русија. Некои известуваат дека доброволно се движат низ Русија како средство за евентуално достигнување до ЕУ. Сепак, има повознемирувачки извештаи за принудни трансфери на Украинци во Русија. Некои бегалци се вратија во Украина.

2. Најмалку 7.000 украински цивили се убиени

Што се однесува до цивилите, овие бројки е тешко да се проценат со точност.

Канцеларијата на Високиот комесаријат за човекови права на Обединетите нации тело на ОН што ги следи цивилните жртви, потврди вкупно 7.110 цивилни жртви за време на руската инвазија на Украина до 30 јануари 2023 година. Од нив, 438 беа деца . Уште 11.547 се пријавени дека се повредени. Сепак,   забележаа дека реалните бројки би можеле да бидат поголеми, бидејќи брои смрт само откако ќе се потврди името и другите детали. Украинските власти велат дека бројката е приближно 40.000 убиени цивили.

3. До 9 милиони Украинци живеат без струја

За време на неговото ноќно видео обраќање на 25 декември 2022 година, украинскиот претседател Володимир Зеленскиј рече дека недостигот на електрична енергија – резултат на руските ракетни напади насочени кон енергетската мрежа на Украина – продолжува, при што речиси 9 милиони луѓе остануваат без електрична енергија. Ханс Клуге, регионалниот директор на Светската здравствена организација (СЗО) за Европа, претходно предупреди во ноември дека земјата „се соочува со најтемните денови во војната досега“ по веста дека половина од енергетската инфраструктура на Украина е оштетена или уништена од руски ракетни напади.

Не само што нападите врз критичната енергетска инфраструктура на Украина се очигледно кршење на меѓународното хуманитарно право, туку тие ги загрозуваат животите на цивилите кои се соочуваат со опаѓање на зимските температури, ја влошуваат здравствената криза и го поткопуваат образованието на децата со попречување на училиштето.

4. Сексуалното насилство се користи како воено оружје

Силувањето и сексуалното злоставување не се само нуспроизвод на војната, туку често се користат како намерна воена стратегија и таква што ја користат вооружените сили на Русија, според Независната меѓународна истражна комисија за Украина. Откако Путин ја нападна Украина, жените се групно силувани, мажите се кастрирани, децата сексуално злоставувани, а цивилите се принудени да парадираат голи на улиците, според ОН.

5. Оштетени или уништени се околу 1.000 здравствени установи.

Украинскиот министер за здравство Виктор Лиашко рече дека од јануари 2023 година, околу 1.000 украински медицински установи биле оштетени или уништени – вклучувајќи детски болници, центри за лекување рак и породилишта.

Мариупол, еден од најголемите градови во Украина, е особено тешко погоден, со уништена 80 отсто од здравствената инфраструктура. „Да се напаѓаат најранливите – бебиња, деца, бремени жени и оние кои веќе страдаат од болести и болести, и здравствените работници кои ги ризикуваат сопствените животи за да спасат животи – е чин на несовесна суровост“, рече извршната директорка на УНИЦЕФ Кетрин Расел, повикувајќи се на за прекин на нападите врз критичната инфраструктура.

6. Образованието е нарушено за повеќе од 5 милиони деца

Војната го наруши образованието на повеќе од 5 милиони деца, според УНИЦЕФ.

„Училиштата и поставките за образование во раното детство обезбедуваат клучно чувство за структура и безбедност на децата, а пропуштањето на учење може да има доживотни последици“, рече Афшан Кан, регионален директор на УНИЦЕФ за Европа и Централна Азија. „Нема копче за пауза. Не е опција едноставно да се одложи образованието на децата и да се врати на него откако ќе се решат другите приоритети, без да се ризикува иднината на цела генерација“.

Ситуацијата надвор од Украина е исто така неверојатно загрижувачка, при што се проценува дека 2 од 3 украински деца бегалци моментално не се запишани во образовниот систем на нивната земја домаќин. Зошто? Зголемени образовни капацитети и фактот дека, на почетокот на кризата, многу бегалски семејства се одлучија за онлајн учење, наместо да посетуваат локални училишта, бидејќи се надеваа дека ќе можат брзо да се вратат дома.

7. Воените жртви може да бидат стотици илјади

Собирањето и проценката на точни податоци за воените жртви е неверојатно тешка задача. Како прво, воените жртви се државна тајна во Русија, а нивното откривање е казниво до седум години затвор. Од друга страна, борците имаат поттик да ги зголемат или намалуваат бројките – и со оглед на глобалниот обем на војната, тешко е да се најдат сигурни објективни проценки.

Највисокиот американски генерал, генералот Марк Мили, изјави дека бројката е 200.000 со 100.000 руски и 100.000 украински војници кои се убиени или повредени во војната досега.

8. Десетици илјади Руси се уапсени за антивоени протести

Во Русија на Путин, држењето празно парче хартија на јавно место може да ве одведе во затвор. Документирани се неколку такви инциденти, во кои руските демонстранти беа уапсени затоа што едноставно носеа празни плакати бидејќи се сметаа за симболи против инвазијата на Украина.

Една жена, која стоела сама на плоштадот Манежнаја во Москва, била уапсена за три секунди. Таа е меѓу најмалку 15.000 Руси кои биле уапсени на антивоени протести, со над 5.000 лица уапсени во еден ден на 5 март 2022 година, низ 69 градови во Русија, според мониторинг групата ОВД-Инфо.

9. Обновата на Украина би можела да чини 350 милијарди долари

Руската инвазија предизвика директна штета на Украина од над 97 милијарди долари, но обновата на земјата би можела да чини речиси 350 милијарди долари, според извештајот на Светската банка, украинската влада и Европската комисија.  Тоа е околу 1,6 пати повеќе од бруто домашниот производ на земјата од 200 милијарди долари во 2021 година. Уште повеќе, со секој нов напад, трошоците за обнова на земјата се зголемуваат.

10. До 345 милиони луѓе соочени со глад.

Пред војната, и Украина и Русија беа водечки земјоделски производители и извозници. Но, откако започна конфликтот, нивниот извоз во суштина пресуши и влијанијата се почувствуваа низ целиот свет, со зголемување на цените на храната и намалување на залихите.

Во септември 2022 година, шефот на ОН за храна предупреди дека светот се соочува со „глобална вонредна состојба од невидена големина“, со до 345 милиони луѓе кои маршираат кон глад – а 70 милиони се соочуваат си  глад како директен резултат на војната против Украина. „Она што беше бран на глад сега е цунами од глад“, рече Дејвид Бисли, извршен директор на Светската програма за храна на ОН.