Тешката промена на Уставот е најлесниот услов од преговарачката рамка за Македонија, предупредува бугарската новинска агенција БГНЕС во анализа посветена на уставните измени во земјава и објавувањето на експертите кои ќе учествуваат во работната група од страна на Министерството за правда. БГНЕС пишува дека македонските политичари – и владејачките и опозициските – треба да бидат свесни дека колку и да е им е тешко, промената на Уставот не само што не е единствениот услов за напредок во преговарачкиот процес, туку во пракса е најлесен, реално и помалку важен за Бугарија, наспроти сите останати услови во самата европска преговарачка рамка. Според бугарската агенција, која особено негативно известува за Македонија, во составот на работната група за уставните измени која ќе решава како да бидат вклучени Бугарите во Уставот, ќе има „истакнати претставници на југословенската и српската правна школа, но не и претставници на македонските Бугари“, иако основа за учество во телото не е етничка припадност, туку политичка и институционална.

Според БГНЕС, францускиот предлог за решавање на спорот меѓу Бугарија и Македонија бил вистински успех за Софија, поради исклучокот што го направила ЕУ со „внесување на билатералните прашања во самата преговарачка рамка и со претворање на Европската комисија во гарант за исполнување на условите поставени за Cеверна Македонија“, притоа зачувувајќи ги едногласните одлуки на Советот во конечните одобренија за секој напредок на земјата кандидат.

БГНЕС вели и дека притисокот врз најголемата опозициска партија во земјава, ВМРО-ДПМНЕ однадвор е таков што тешко дека ќе има „долг и патетичен отпор“ за вклучувањето на Бугарите во преамбулата, туку поверојатно партијата ќе бара начини, трикови и формулации за да може „шизофрената партија“ што се повикува на историското бугарско ВМРО да си го „спаси образот“ и истовремено да ги обезбеди неколкуте гласови што недостасуваат за усвојување на уставните измени.

Не случајно неодамна во оваа насока се и „креативните“ предлози на нејзиниот лидер Христијан Мицкоски за донесување устав од хрватски тип или да се бара гаранција од Бугарија дека, покрај овој услов никогаш повеќе нема да има услови и повеќе тезги во преговарачкиот процес. За разлика од владетелите во Скопје, Мицкоски како индиректен наследник на Иван Михаилов како лидер на ВМРО веројатно е свесен дека работите се покомплицирани. Францускиот предлог содржи и други клучни елементи кои се чини дека се сосема потценети, занемарени или целосно потиснати од властите во Скопје. Европската преговарачка рамка на пример експлицитно се однесува на почитувањето на Договорот за пријателство склучен со Бугарија во 2017 година, а поконкретно на спроведувањето на годишните билатерални протоколи кои произлегуваат од овој договор и го следат, контролираат и обезбедуваат неговото извршување. Во двата досега достапни протоколи, од 2018 г и 2020 година се појавуваат бројни специфични обврските од страна на Македонија кои се однесуваат на заштитата на правата и интересите на Бугарите во Македонија, барајќи јасна посветеност на борбата против јазикот на омразата во земјата, отворањето на досиејата на комунистичкиот режим и рехабилитација на жртвите со бугарска самосвест, стои во анализата на БГНЕС.

Понатаму во текстот се вели дека до овој момент, ниту еден од горенаведените услови не е исполнет, но „во последната година бевме сведоци на невидена кампања на агресија, насилство и омраза кон бугарската заедница во РСМ, со бројните примери на пукање, палење, тепање и други вандалски дела за што продолжуваме да сведочиме неделно”. Бугарската агенција обвинува дека освен што македонските власти не преземаат речиси никакви вистински мерки за ефективно да се спротивстават, ако се суди според говорите на претседателот Пендаровски или премиерот Ковачевски, слични дела се толерираат, па дури и бранат како логично и природни како реакција на агресивната, според нив, политиката на Бугарија.

Клучно место во протоколите зазема историјата и посветеноста на Мешовитата  историска комисија која треба да ја објективизира нашата заедничка историја, да предложи заедничка прослави значајните историски ликови и настани и последователно, Скопје да продолжи кон брзи промени во македонските учебници за да ги одразат договорените дефиниции. Точно тука доаѓа најсериозниот проблем со кој се соочува имплементацијата на Договорот. По повеќе од пет години работење сите се свесни дека Мешовитата историска комисија не направи речиси ништо, особено во однос на навистина контроверзните историски теми. Дури и занемарливо малите компромиси во реалноста, непроблематичните теми, се забораваат или не се применуваат во процесите на учење и помагалата. Причината за ова е одбивањето на македонскиот дел од комисијата да преговара за важните историски теми или да се променат до милиметар наративите наследени од времето на Титова Југославија, а понекогаш и со директни провокации кон бугарската страна. Доволно е само да потсетиме  на предлогот даден во 2019 година од македонска страна за заеднички датум на прослава за Гоце Делчев да биде избран денот на кој комунистичка Бугарија ги предаде неговите коски на комунистичка Југославија во 1946 година, пишува БГНЕС.

Бугарската агенција обвинува дека досега ништо не е спроведено од Договорот за добрососедство меѓу Бугарија и Македонија кој беше потпишан во 2017 година.

Речиси шест години по потпишувањето на Договорот за пријателство, на сите им е многу јасно дека тој не се спроведува во речиси ниту една од неговите клаузули. Добрососедските односи, кои се најважниот елемент и во него и во Преговарачката рамка, се на историски минимум, што во други услови и времиња ќе беше сигурна причина за нивниот формален прекин. Заедничката историја утврдена во Договорот никогаш никој во Скопје не ја призна, а целата работа на македонските историчари и владетели беше сведена на нејзино целосно негирање, минимизирање или замена. Правата на Бугарите, како и јазикот на омраза кон нив и кон Бугарија, не само што не се подобрија, туку достигнаа и некаков пароксизам во последните месеци. На оваа позадина, евентуалното вклучување на Бугарите во уставот на РСМ се повеќе изгледа како помал проблем во билатералните односи. Дури и да се донесат уставните измени во наредните месеци, сега е јасно дека сами тие нема да променат ништо за преостанатите актуелни билатерални прашања. Иако е неопходно, набројувањето на Бугарите заедно со другите заедници нема да го намали ниту јазикот на омраза на кој секојдневно се подложени, ниту актите на физичко насилство на кои тие се жртви, стои во анализата на БГНЕС.

БГНЕС пишува дека клучен елемент формално да почнат преговорите, но не и единствен за Македонија е вклучувањето на Бугарите во преамбулата на македонскиот Устав, што е главниот спор меѓу владејачката коалиција и опозицијата во Скопје. Бугарската новинаска агенција потсетува дека за уставни измени е потребно двотретинско мнозинство во македонското Собрание, што засега се чини недостижно поради навидум „цврстиот став на ВМРО ДПМНЕ“ да ги поддржи измените.  Во текстот се потенцира дека е единствена вистинска алатка за намалување на омразата и предрасудите е да се „одблокира“ објективизацијата на заедничката историја.